Thực đơn cho người bị đau dạ dày: Nên ăn gì và kiêng gì để bảo vệ sức khỏe?

Bạn bị đau dạ dày và quan tâm những món ăn tốt cho sức khỏe?

Chế độ ăn uống hợp lý chính là một trong những yếu tố quyết định giúp bạn giảm cơn đau dạ dày và hỗ trợ quá trình phục hồi hiệu quả. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết chính xác những thực phẩm nào có thể giúp cải thiện tình trạng đau dạ dày, và ngược lại, cũng có những món ăn nếu vô tình ăn vào lại khiến tình trạng dạ dày càng trở nên trầm trọng hơn. Để giúp bạn xây dựng một thực đơn dinh dưỡng khoa học và phù hợp, Thích Làm Bếp sẽ bật mí những thực phẩm nên bổ sung và những món cần kiêng để giúp dạ dày khỏe mạnh và giảm cơn đau nhanh chóng.

1. Những thực phẩm tốt nhất cho người bị đau dạ dày

Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp là một trong những yếu tố quan trọng giúp hỗ trợ quá trình điều trị và phục hồi dạ dày. Các loại thực phẩm không chỉ cung cấp dinh dưỡng cần thiết mà còn có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa, giảm viêm và bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi các tổn thương. Dưới đây là những nhóm thực phẩm đặc biệt hữu ích cho người bị đau dạ dày:

1.1 Thực phẩm giàu chất xơ

Có nhiều loại thực phẩm hỗ trợ tiêu hóa, giảm viêm và bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi các tổn thương.

Chất xơ đóng vai trò then chốt trong việc duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh. Không chỉ giúp làm mềm phân và dễ dàng di chuyển qua đường tiêu hóa, chất xơ còn giúp ngăn ngừa táo bón, đặc biệt quan trọng đối với người bị đau dạ dày, vì táo bón có thể làm gia tăng áp lực lên dạ dày và gây khó khăn cho việc tiêu hóa.

Các loại rau xanh như rau ngót, cải bó xôi, súp lơ, mồng tơi, đậu hà lan là những nguồn cung cấp chất xơ tuyệt vời cho người bị đau dạ dày. Chất xơ không chỉ giúp thúc đẩy sự tiêu hóa mà còn có tác dụng giảm viêm, giúp tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phục hồi các tổn thương trong dạ dày. Ngoài ra, chất xơ còn có khả năng làm giảm sự gia tăng axit dạ dày và duy trì sự cân bằng của vi sinh vật trong đường ruột, giúp cơ thể hấp thu dinh dưỡng tốt hơn mà không làm tổn thương dạ dày.

1.2 Thực phẩm chứa probiotic

Probiotic là những vi khuẩn có lợi có khả năng cân bằng hệ vi sinh vật trong đường ruột, đồng thời bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi các tác nhân gây hại. Việc bổ sung các thực phẩm chứa probiotic là cách hiệu quả để tăng cường sức khỏe đường ruột và hỗ trợ phục hồi dạ dày.

Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng probiotic có thể giúp giảm các triệu chứng của bệnh dạ dày như đầy hơi, khó tiêu và trào ngược axit. Các thực phẩm chứa probiotic phổ biến như sữa chua, men vi sinh, kim chi, dưa muối hay các loại thực phẩm lên men khác giúp bổ sung các vi khuẩn có lợi vào đường tiêu hóa. Đặc biệt là sữa chua, không chỉ giàu probiotic mà còn rất dễ tiêu hóa và giúp cơ thể hấp thu dưỡng chất tốt hơn.

1.3 Thực phẩm chứa pectin

Pectin là một loại chất xơ hòa tan có trong nhiều loại trái cây, không chỉ hỗ trợ hệ tiêu hóa mà còn có tác dụng làm dịu cơn đau dạ dày, bảo vệ niêm mạc dạ dày và cải thiện chức năng của ruột. Pectin còn giúp giảm độ axit trong dạ dày, từ đó giảm thiểu tình trạng viêm loét.

Các loại trái cây như táo, lê, ổi, nho… là nguồn cung cấp pectin dồi dào. Bổ sung những loại trái cây này vào chế độ dinh dưỡng hàng ngày không chỉ giúp làm lành các vết thương trong dạ dày mà còn cung cấp vitamin và khoáng chất quan trọng cho cơ thể.

1.4 Thực phẩm chứa chất chống oxy hóa

Chất chống oxy hóa như beta-carotene, vitamin C và E đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ dạ dày khỏi sự tấn công của các gốc tự do và vi khuẩn có hại. Những chất này giúp thúc đẩy quá trình phục hồi niêm mạc dạ dày, đồng thời giảm viêm và ngăn ngừa sự hình thành các vết loét mới.

Các thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như đu đủ, cà rốt, bông cải xanh, cà chua… đều có tác dụng tuyệt vời trong việc bảo vệ dạ dày và hỗ trợ hệ tiêu hóa. Đặc biệt, đu đủ chứa enzyme papain có tác dụng hỗ trợ tiêu hóa và làm dịu cơn đau dạ dày, trong khi cà rốt và bông cải xanh lại giúp giảm viêm và cung cấp nhiều vitamin cần thiết cho quá trình phục hồi.

2. Những thực phẩm người bị đau dạ dày nên tránh

Ngoài bổ sung những thực phẩm có lợi cho sức khỏe, bạn cần kiêng khem những món ăn có thể làm tổn hại đến dạ dày. 

2.1 Thực phẩm nhiều dầu mỡ

Các món ăn chiên rán, thức ăn nhanh, hay những thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ là một trong những tác nhân phổ biến làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hóa. Khi cơ thể tiêu thụ quá nhiều chất béo, dạ dày phải làm việc nhiều hơn để tiêu hóa, dẫn đến tình trạng đầy hơi, khó tiêu, thậm chí gây trào ngược axit.

Đặc biệt, thực phẩm chiên xào nhiều dầu mỡ dễ làm gián đoạn quá trình tiêu hóa, tạo cảm giác chướng bụng và khó chịu. Người bị đau dạ dày có thể làm tăng mức độ viêm loét trong niêm mạc dạ dày. 

2.2 Thực phẩm cay nóng

Đồ ăn cay nóng, đặc biệt là những món có chứa nhiều ớt, tiêu hay các gia vị nóng, có thể khiến dạ dày tiết ra lượng axit lớn hơn.Không chỉ gây kích ứng cho niêm mạc dạ dày mà còn khiến các vết loét trở nên nghiêm trọng hơn. Với người có bệnh lý dạ dày, thực phẩm cay nóng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng như đau bụng, ợ nóng, hoặc thậm chí gây chảy máu dạ dày nếu tình trạng loét quá nghiêm trọng.

2.3 Thực phẩm lên men

Dưa muối, kim chi, tương, các loại thực phẩm lên men khác thường rất phổ biến trong các bữa ăn hằng ngày. Tuy nhiên, đối với người bị đau dạ dày, những thực phẩm này có thể gây hại vì chúng chứa axit và vi khuẩn có thể kích thích quá trình tiết axit trong dạ dày, làm gia tăng tình trạng viêm loét.

2.4 Các chất kích thích

Rượu bia và thuốc lá là những tác nhân cực kỳ có hại đối với sức khỏe dạ dày. Rượu, đặc biệt là các loại có cồn cao, có thể làm tổn thương lớp niêm mạc bảo vệ dạ dày, tăng tiết axit dạ dày và kích thích sự hình thành các vết loét. Đối với người bị đau dạ dày, rượu bia là một trong những yếu tố nguy cơ khiến tình trạng viêm loét trở nên nặng nề hơn.

Thuốc lá cũng không kém phần nguy hiểm. Nicotine trong thuốc lá có thể làm giảm lưu lượng máu tới dạ dày, làm suy yếu khả năng tự phục hồi của niêm mạc dạ dày, đồng thời làm tăng nguy cơ viêm loét. Người bị đau dạ dày nên tuyệt đối tránh sử dụng rượu bia và thuốc lá, vì chúng có thể làm tình trạng bệnh trầm trọng hơn và ảnh hưởng đến quá trình điều trị.

Thêm vào đó, các loại đồ uống có chứa caffeine như cà phê, trà đặc hay nước ngọt có ga cũng không phải là lựa chọn tốt cho người đau dạ dày. Caffeine có thể kích thích dạ dày sản sinh thêm axit, dẫn đến cảm giác nóng rát và gây khó chịu.

3. Những lưu ý quan trọng khi ăn uống và chế biến thực phẩm cho người bị đau dạ dày

Cách thức ăn uống và chế biến món ăn cũng có tác động rất lớn đến quá trình phục hồi sức khỏe của dạ dày.

Để hỗ trợ quá trình điều trị hiệu quả và giảm thiểu các cơn đau dạ dày, người bệnh cần chú ý đến một số lưu ý quan trọng trong thói quen ăn uống hàng ngày. 

3.1 Ăn chậm, nhai kỹ

Một trong những thói quen đơn giản nhưng vô cùng hiệu quả để giảm cơn đau dạ dày chính là ăn chậm và nhai kỹ. Ăn vội vàng hoặc không nhai kỹ sẽ làm tăng gánh nặng cho dạ dày, khiến thức ăn chưa được nghiền nát hoàn toàn, làm quá trình tiêu hóa gặp nhiều  khó khăn. Khi thức ăn vào dạ dày mà chưa được nghiền nhỏ, dạ dày phải làm việc vất vả hơn để phân giải thức ăn, dễ dẫn đến tình trạng đầy hơi, khó tiêu và khó chịu.

3.2 Tránh nói chuyện khi ăn

Vừa ăn vừa nói chuyện có thể khiến bạn ăn nhanh hơn và không tập trung vào quá trình nhai thức ăn. Dẫn đến thức ăn chưa được nhai kỹ, làm tăng áp lực lên dạ dày và gây khó khăn cho việc tiêu hóa. Ngoài ra, trò chuyện trong lúc ăn còn làm tăng căng thẳng và lo lắng, khiến cơn đau dạ dày trở nên nghiêm trọng hơn.

3.3 Chia nhỏ bữa ăn

Thay vì ăn 3 bữa lớn trong ngày, bạn có thể chia nhỏ các bữa ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Phương pháp này giúp giảm bớt gánh nặng cho dạ dày và hỗ trợ quá trình tiêu hóa diễn ra dễ dàng hơn. Khi ăn quá no, dạ dày sẽ phải hoạt động quá mức, dẫn đến cảm giác khó chịu, đầy bụng, và cơn đau dạ dày có thể trở nên nghiêm trọng hơn.

3.4 Nấu chín và thái nhỏ thực phẩm

Thực phẩm cần được nấu chín kỹ, thái nhỏ hoặc ninh nhừ để giúp dạ dày tiêu hóa dễ dàng hơn. Các món ăn có kết cấu mềm, dễ nhai và dễ nuốt sẽ giúp giảm áp lực cho dạ dày và tránh làm tổn thương các vết loét hoặc viêm trong niêm mạc dạ dày. Ngoài ra, các món ăn được nấu nhừ hay chế biến theo phương pháp luộc, hấp cũng giúp giữ lại nhiều vitamin và khoáng chất hơn, hỗ trợ cơ thể hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.

3.5 Tránh ăn quá no

Ăn quá no có thể khiến dạ dày phải làm việc quá sức, dẫn đến cảm giác đầy bụng, khó tiêu và xuất hiện các cơn đau dạ dày. Khi dạ dày đầy, nó sẽ phải tăng cường co bóp để tiêu hóa thức ăn, gây áp lực lên niêm mạc dạ dày và làm tình trạng viêm loét trở nên nghiêm trọng hơn. Để tránh tình trạng này, hãy ăn vừa đủ và dừng lại khi cảm thấy thoải mái, không quá no. 

3.6 Uống đủ nước và tránh uống quá nhiều nước trong bữa ăn

Nước là yếu tố cần thiết giúp cơ thể hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, người bị đau dạ dày không nên uống quá nhiều nước trong bữa ăn, vì nó có thể làm loãng dịch tiêu hóa, gây cản trở cho quá trình tiêu hóa thức ăn. Thay vào đó, hãy uống một cốc nước nhỏ trước hoặc sau bữa ăn khoảng 30 phút để giúp dạ dày hoạt động hiệu quả mà không làm gián đoạn quá trình tiêu hóa.

3.7 Nghỉ ngơi sau bữa ăn

Sau khi ăn, bạn nên dành ít nhất 30 phút để nghỉ ngơi, không nên vận động quá mạnh. Nằm nghỉ hoặc thư giãn giúp giảm áp lực lên dạ dày và tạo điều kiện cho quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi hơn. Tuy nhiên, bạn cũng không nên nằm ngay lập tức sau bữa ăn, thay vào đó, hãy ngồi thư giãn hoặc đi lại nhẹ nhàng để giúp quá trình tiêu hóa diễn ra tự nhiên.

Kết luận

Xây dựng thực đơn khoa học cho người bị đau dạ dày là yếu tố then chốt giúp giảm các cơn đau và bảo vệ sức khỏe dạ dày lâu dài. Chế độ ăn nên ưu tiên các thực phẩm dễ tiêu, lành mạnh như cháo, súp, rau củ nấu chín, cá, thịt gà và hạn chế các món ăn cay, chua, nhiều gia vị hay dầu mỡ, vì những thực phẩm này có thể gây kích ứng dạ dày. Bên cạnh đó, người bệnh cần lưu ý ăn đúng giờ, chia nhỏ bữa ăn trong ngày và tránh ăn quá no, giúp dạ dày dễ dàng tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất. Cuối cùng, nếu tình trạng đau dạ dày không được cải thiện, việc tham khảo ý kiến bác sĩ là rất quan trọng để có thể điều trị và phục hồi sức khỏe một cách hiệu quả. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết của Thích Làm Bếp.